Erfgoed

De geschiedenis van onze gemeente

Hamme is een gemeente met diepe historische wortels, gelegen op het kruispunt van de Durme en Schelde. Eeuwenlang bepaalde het water het ritme van het leven in de gemeente. In de middeleeuwen groeide Hamme uit tot een landbouwgemeente; later zorgde vlasbewerking voor groei en sociale verandering.

Het landschap toont nog steeds sporen van het verleden: meersen, dijken, rivieren en charmante wandel- en fietsroutes brengen bezoekers dicht bij het karakter van de streek. Erfgoed en culturele tradities leven voort in historische gebouwen zoals kerken en kapelletjes en in het verenigingsleven.

De Wuiten, het symbool van Hamme, is een ondeugend figuur die de kritische Hammenaar symboliseert. Jaarlijks wordt hij gevierd tijdens de Wuitensfeesten. Deze stoet is niet alleen een uitbundig feest, maar ook een levend stuk immaterieel erfgoed, waarin satire, creativiteit en lokale verbondenheid samenkomen. 

Daarnaast leeft de carnavalsgeest ook sterk in de deelgemeenten Moerzeke en Kastel. Jaarlijks wordt er een kleurrijke carnavalsstoet georganiseerd, waarbij de festiviteiten afwisselend plaatsvinden in Moerzeke en Kastel. 
 
Hamme is dus veel meer dan een plaats op de kaart.
Het is een plek waar verleden en toekomst hand in hand gaan, en waar bezoekers én inwoners aan het verhaal van een trotse gemeente blijven schrijven. 

De Wuiten, het symbool van Hamse eigenzinnigheid en humor

Wie Hamme zegt, zegt Wuiten. Deze iconische volksfiguur is diep verankerd in het collectieve geheugen van de Hammenaar en groeide uit tot hét symbool van de lokale identiteit. De Wuiten is geen klassieke held; hij is een spotvogel, een rebel met een kwinkslag, iemand die op eigen wijze de draak steekt met gezag en gevestigde orde.

De figuur van de Wuiten ontstond begin 20ste eeuw en werd al snel het gezicht van de Hammenaar: kritisch, grappig, creatief en een tikkeltje brutaal. In een tijd waarin satire en volkshumor belangrijke uitlaatkleppen waren, gaf de Wuiten de inwoners van Hamme een manier om maatschappelijke wantoestanden aan te kaarten met een lach.

De Wuiten is meer dan folklore; hij is een spiegel van de samenleving en het levend bewijs dat Hamme haar geschiedenis en volksziel met trots bewaart.

Maar hoe gaat de legende? 

Lang geleden ving een inwoner van Hamme een Vlaamse gaai en leerde hem spreken. In de donkere tijden van de Vikingaanvallen voer op een dag een Noormannenboot de Durme op, richting het dorp verscholen tussen rivier en stroom. Vluchten was het enige wat restte; het dorp brandde, werd geplunderd en de Wuiten – de sprekende vogel – werd als buit meegenomen.

Na jaren kwam de Wuiten in handen van een schipper die hem voor een habbekrats kocht. De vogel bleef zwijgzaam, tot de dag dat de schipper via de Schelde de Durme opvoer en de kerktoren van Hamme zag opdoemen. Plots riep de vogel luid: “Kwek, kwek, ’k hein Ham gezien!” – alsof hij pas in zijn thuisland zijn stem terugvond.

Van Bogaert verhaalt, zijn erfenis straalt

Sinds september 2024 kan je in de voormalige bibliotheek in het Achterthof terecht voor een kennismaking met de figuur Alphonse Van Bogaert en zijn indrukwekkende erfgoedverzameling.  

In twee sfeervolle ruimtes ontdek je portretten, familiemeubelen en persoonlijke documenten, maar ook een selectie uit de collectie Van Bogaert-Wauters — meer dan 5.000 archeologische objecten, van de prehistorie tot de 17de eeuw.  
 
Het kabinet is elke tweede zaterdag van de maand open van 10.00 u. tot 12.00 u., in samenwerking met De Vrienden van de Durme- en Scheldehoek VZW. De toegang hiertoe is gratis en kan zonder afspraak. 
 
Met dit initiatief zetten we een eerste stap in de ontsluiting van een waardevolle erfgoedcollectie. 
Achter de schermen werken we verder aan een toekomstgericht project dat dit erfgoed nog beter zichtbaar en toegankelijk zal maken.